Tổng Kiểm toán nhà nước Hồ Đức Phớc: Không thể “chạy con số” kiểm toán

 

 

 

Việc kiểm toán bao giờ cũng được thực hiện theo kế hoạch hết sức khoa học, minh bạch và được thảo luận dân chủ. Khi lập kế hoạch kiểm toán, chúng tôi lấy ý kiến các cơ quan thanh tra của Bộ, ngành, Thanh tra Chính phủ, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương, Ban Nội chính, Lãnh đạo Chính phủ… sau đó mới tập hợp, xin ý kiến của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và đại biểu Quốc hội tại kỳ họp. Tiếp đó, KTNN tổ chức làm việc với Thanh tra Chính phủ trên cơ sở lắng nghe, tiếp thu các ý kiến nhằm tăng cường phối hợp, tránh trùng giẫm. 

 

Khi ban hành kế hoạch kiểm toán năm, KTNN công bố công khai trên Website của Ngành và trên các phương tiên thông tin đại chúng. Như vậy việc thực hiện kiểm toán hết sức chủ động, không gây khó khăn cho doanh nghiệp và không bị trùng lắp giữa các cơ quan Thanh tra, Kiểm tra và KTNN.

 

Theo quy định của Luật Kiểm toán nhà nước, mỗi cuộc kiểm toán được thực hiện trong 60 ngày và được gia hạn thêm 30 ngày, tổng cộng tối đa là 90 ngày. Tuy nhiên trên thực tế các cuộc kiểm toán thường được làm ngắn hơn rất nhiều, chỉ trong khoảng trên dưới 30 ngày, không để thời gian kéo dài, gây khó khăn cho doanh nghiệp. 

 

 

Trước hết, KTNN phải thực hiện theo phương châm là một cơ quan kiểm tra tài chính công và tài sản công liêm chính, uy tín, chuyên nghiệp và hiện đại. Trước hết, mỗi Kiểm toán viên nhà nước phải có đạo đức nghề nghiệp, bản lĩnh, chuyên nghiệp, giỏi chuyên môn nghiệp vụ, hiểu biết sâu về pháp luật, về thực tiễn phương pháp làm việc tốt để khi đánh giá một vấn đề phải chính xác, toàn diện và đưa ra kết luận hết sức đúng đắn, tâm phục khẩu phục. 

 

Để đạt được điều này, chúng tôi phải tập trung đổi mới quy trình, phương pháp, áp dụng công nghệ thông tin, tập huấn nâng cao trình độ cho Kiểm toán viên, đặc biệt là vấn đề đạo đức và bản lĩnh nghề nghiệp. Kiểm toán viên nhà nước phải có bản lĩnh, không thể bị dao động, phải độc lập và khách quan, thận trọng trách nhiệm khi kết luận vấn đề, đảm bảo đủ bằng chứng vững chắc.

 

Để nâng cao chất lượng kiểm toán, chúng tôi tập trung lấy Tổ kiểm toán làm hạt nhân, sau mỗi đợt kiểm toán phải tự kiểm điểm, đánh giá, xếp loại, chấm điểm theo quy định của Tổng Kiểm toán nhà nước; lấy Kiểm toán viên làm trung tâm, lấy phương pháp cũng như ứng dụng KHCN&TT làm phương tiện để thực hiện công tác kiểm toán tốt nhất, hiệu quả nhất.

 

 

Như tôi vừa nói, KTNN tiến hành công việc hết sức công khai, minh bạch và khoa học. Kết luận kiểm toán phải có bằng chứng, trên cơ sở luật pháp. Khi có sự phản ảnh của các đơn vị, chúng tôi đều lắng nghe và thảo luận công khai, đi đến cùng của lý lẽ và sau đó mới kết luận. Cho nên các kết luận của KTNN bao giờ cũng thể hiện được tính chính xác rất cao và có bằng chứng rất thuyết phục.  

 

Trong thời gian tôi đảm nhiệm cương vị Tổng kiểm toán nhà nước, chúng tôi đã thực hiện kiểm toán tài chính công, tài sản công với gần 300 cuộc kiểm toán, kiến nghị xử lý tài chính gần 36 nghìn tỷ đồng, truy thu Ngân sách gần 13 nghìn tỷ đồng, kiến nghị sử đổi, hủy bỏ 110 văn bản, trong đó có 2 Nghị định, 2 thông tư, 2 Nghị quyết, 19 quyết định; gần như không có sự can thiệp nào, cũng không hề có chuyện nói đúng thành sai, hay bớt con số… Mỗi quy trình của chúng tôi đều được thực hiện rất chặt chẽ, cho nên nếu Tổng kiểm toán nhà nước có can thiệp xuống cũng không  thể thay đổi kết quả kiểm toán.

 

Trong ngày, kiểm toán viên phải báo cáo công việc cho Tổng kiểm toán  thông qua hệ thống nhật ký online, khi đó các Vụ chức năng sẽ kiểm soát, nắm bắt tình hình, cập nhật số liệu cụ thể, chặt chẽ. Rồi khi một vấn đề đã đưa ra công khai, muốn bỏ đi thì phải có lý lẽ, phải có bằng chứng, có đầy đủ cơ sở pháp lý, nếu không sẽ vi phạm pháp luật. Qua quy trình kiểm soát được chúng tôi quản lý rất chặt chẽ, Vụ trưởng quản lý Đoàn kiểm toán, Đoàn kiểm toán quản lý Tổ kiểm toán, Tổ trưởng Tổ kiểm toán quản lý các Kiểm toán viên. Ngoài ra còn có sự kiểm tra đột xuất của các Vụ chức năng như Thanh tra KTNN, Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán nên việc giấu sai phạm được hạn chế một cách tối đa. 

 

 

 

Năm 2016, KTNN đã xử lý tài chính gần 36 nghìn tỷ đồng, tăng thu gần 13 nghìn tỷ đồng. Một số lĩnh vực mới chúng tôi tập trung kiểm toán như vấn đề BOT, giá trị doanh nghiệp, quản lý tài chính công, thu chi ngân sách… Những kết đạt được trong năm qua thể hiện sự nỗ lực của toàn Ngành.

 

Có được kết quả trên là do chúng tôi đã xiết chặt quản lý bằng việc ban hành các Chỉ thị, Quy định: Nâng cao chất lượng kiểm toán; Phòng chống tham nhũng thông qua hoạt động kiểm toán; Quy định về việc chấm điểm, bình bầu xếp loại các Đoàn kiểm toán, các Tổ kiểm toán sau khi hoàn thành. 

 

Đồng thời tiến hành thống kê lại kết quả kiểm toán trong 2 năm, tổ chức họp chuyên môn để thảo luận, kiểm điểm nâng cao ý thức trách nhiệm cũng như tìm ra giải pháp để rút ra những bài học kinh nghiệm. Chính điều này giúp Kiểm toán viên nâng cao tinh thần, trách nhiệm, đổi mới phương pháp, cách tiếp cận, từ đó đã nâng kết quả kiểm toán lên con số ấn tượng, gấp 1,8 lần so với năm ngoái. Theo tôi cốt lõi của thành công là do thành công từ các Tổ kiểm toán, Đoàn kiểm toán.

 

Đây là vấn đề chúng tôi đặc biệt quan tâm nhằm hoàn thiện thể chế pháp luật, góp phần bịt các chỗ hở, chỗ hổng từ cơ chế chính sách. Một văn bản pháp luật ban hành mà sơ hở thì rất nguy hiểm, làm lãng phí tài sản, tài chính công rất lớn. Việc bịt các lỗ hổng này còn góp phần chống lãng phí, chống tham nhũng. 

 

Chính vì thế đòi hỏi cán bộ, Kiểm toán viên phải nắm thật vững chuyên môn nghiệp vụ, đặc biệt phải nắm vững luật pháp, hiểu thực tiễn, để từ đó đưa ra được những kiến nghị sửa đổi chính sách phù hợp. Điều này hết sức quan trọng và chúng tôi coi đây là một trọng tâm cần phải hướng đến.

 

 

Luật Kiểm toán nhà nước có nhiều quy định chung, khi triển khai thực tiễn gặp vướng mắc, chẳng hạn, chúng tôi muốn kiểm toán, muốn vào hệ thống dữ liệu điện tử, hệ thống phần mềm đơn vị được kiểm toán thì có những đơn vị hợp tác, nhưng nhiều đơn vị lại không hợp tác. Bởi quy định của luật chưa cụ thể, cho nên đó là lý do để các đơn vị gây khó khăn trong quá trình tiếp cận. Thứ nữa là về xử phạt hành chính trong lĩnh vực kiểm toán cũng chưa có vì vậy cơ chế để xử lý những cơ quan nào chây ì, chống đối hoặc cố tình không thực hiện kết luận kiểm toán, gây khó khăn trong quá trình kiểm toán chưa bị xử phạt. 

 

Vì vậy, năm 2017 chúng tôi đề xuất với Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết hướng dẫn thực thi Luật Kiểm toán nhà nước, trong đó các cơ quan, đơn vị phải cung cấp các hồ sơ, tài liệu liên quan, kể cả hồ sơ tài liệu về dữ liệu điện tử, cũng như các phần mềm để kiểm toán viên thực hiện kiểm toán theo đúng quy định của pháp luật; đồng thời đề nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định xử phạt hành chính trong lĩnh vực kiểm toán. Điều này sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác kiểm toán./.